Məhəmmədrza Sistani Ramazan ayının yaxınlaşması münasibətilə tələbələrə xitabən etdiyi çıxışda, dini tövsiyələr edərək, elmi hövzənin önəmli yeri və fikirlərinin qorunması mövzusunda açıqlamalar verib.
İslamazeri.com az.shafaqna.com-a istinadən xəbər verir ki, Ayətullah Seyid Muhəmmədrza Sistani Nəcəfül Əşrəfdə mübarək Ramazan ayının yaxınlaşması münasibətilə tələbələrə xitabən etdiyi çıxışda, dini tövsiyələr edərək, elmi hövzənin önəmli yeri və fikirlərinin qorunması mövzusunda açıqlamalar verib.
Çıxışın mətni:
Mərhəmətli və Rəhmli Allahın adı ilə həmd olsun aləmlərin Rəbbi olan Allaha, Onun yaratdıqlarının ən yaxşısı Muhəmmədə və onun saleh və pak ailəsinə salavat və salam olsun.
Biz müqəddəs Ramazan ayı ərəfəsindəyik və xatırlatmağa ehtiyac görmürəm ki, bu mübarək ay möminin daha çox xeyir və savab əldə etməsi üçün sahib olduğu ən mühüm fürsətdir. Odur ki, hər kəs, xüsusən də Elmi hövzəsində olanlar daha çox xeyirxah əməllər etməklə, xeyirxah işlər görməklə, faydalı elmlər öyrənməklə, dua və münacatla Allah-Təalaya ibadət etməklə, Quranın surələrini oxumaqla imanını gücləndirmək, nəfsini təmizləmək üçün bütün vaxtını sərf etməlidirlər.
Nəzərə alsaq ki, Ramazan ayı təbliğin ən mühüm fəsillərindən biridir, bu təbliği icra etmək imkanına malik olan böyüklərin hər biri bacardıqca bunu etməkdən çəkinməməlidir. Bizim kimi insanların yadda saxlaması lazım olan budur ki, bizim əsas vəzifəmiz insanları Mütəal Allaha, Onun sevimli Elçisinə (s) və Əhli-Beytə (Allahın salamı və salamı olsun) yaxınlaşdırmaq, onları həqiqi imana, müqəddəs dinə, şəriət və Qurana çatdırmaq, müddəalarına əməl etməyə təşviq etməliyik. Lakin hərəkətlərimiz sözlərimizi təsdiq etməli, ilk növbədə özümüz və ailəmiz üçün dediklərimizi tətbiq etməliyik.
Mütəal Allahdan hamımıza bu işdə müvəffəq olmağı, Ramazan ayının haqqını yerinə yetirərək bizi sevindirməyi, oruc tutmağı, namaz qılmağı nəsib etməsini və cəhənnəm odundan xilas etməsini diləyirik.
Nəcəf hövzəsi hər kəsin əlində olan əmanətdir
Xatırlamağı lazım bildiyim mühüm bir məqam var ki, o da budur ki, Nəcəfül-Əşrəf elm hövzəsinin elmi çəkisi müctəhidlərdən tutmuş alimlərə, əyanlardan tutmuş din tələbələrinə qədər hər səviyyədə hər kəsin əlində olan əmanətdir.
Bununla bağlı nəzərə alınmalı olanlar:
Birinci: Kəlam elmlərində, xüsusən fiqh, üsul, hədis və rical elmlərində yüksək səviyyəyə çatmaq üçün kifayət qədər xüsusiyyətə malik olan şəxs nə qədər gücü olsa da, vaxtını bu sahədə sərf etməlidir və haqqı yoxdur özlüyündə faydalı olsa belə, başqa sahələrə sərf etsin.
Elm sahəsində uğurlu gələcəyə ümid bəsləyən bir çox işıqlı insanlar mədəniyyət və tədqiqat mərkəzlərində və müəssisələrdə işləməyə meyllidirlər, tamamilə təbliğatla məşğul olurlar və ya universitet təhsilinə gedirlər və s. Bu isə insanın üləma sahəsində çatması lazım olan elmi səviyyəyə çatmasına mane olan acınacaqlı bir vəziyyətdir.
Bəli, yüksək dərəcəyə yiyələnmək, hövzə elmlərində görkəmli ustad və ya səriştəli yazıçı olmaq üçün kifayət qədər xüsusiyyətlərə sahib olmayan şəxs, əgər bacarırsa, müəllimlik və ya elmi işlərə üz tutmalıdır.
Allahın təfəkkür, qabiliyyət, ağıl və qəlb rahatlığı verdiyi kəslər fiqh, üsul və bu kimi elmlərə həsr etməli və yüksək səviyyəli elmlərə yiyələnməli və vaxtlarını bu yolda keçirməlidirlər.
Elm hövzəsinin gələcəkdə böyük fəqihlərə, indiki nəsildən sonra isə böyük alimlərə ehtiyacı var (Allah onların ömürlərini uzun etsin). Kifayət qədər ixtisaslı olanlar dürüstlük və çalışqanlıqla yanaşı, ən yüksək elmi dərəcələrə çatmaq üçün maksimum səy göstərməyincə, bu zəruri ehtiyac ödənilə bilməz.
İkincisi, xüsusilə ictihad və fiqhdə yüksək elmi dərəcələrə çatmaq iddialarına qarşı çox diqqətli olmaq lazımdır və şahidliklərində eyni dərəcədə təqvalı və diqqətli olan ekspertlərin şahidlik və rəyləri ilə kifayət qədər dəlillər təqdim edilmədən belə iddialar irəli sürülməməlidir.
Bu şəhadət həmin şəxsin əsərlərinə, xüsusən də çıxarılmış kitablara, elmi məqalələrə, böyük mühazirələrə və s.-yə dair nisbi biliklərə əsaslanmalıdır və bu əsərlər başqalarının fikir və yazılarının deyil, onun öz düşüncə və zəhmətinin məhsulu olmalıdır.
İnsan diqqətli olmalıdır ki, ictihada çatmasını öz ixtiyarına buraxmasın, çünki nəfs aldadıcıdır və çox vaxt sahibinin öz nəfsinə uyğun, lakin reallığa uyğun gəlməyən əqli və elmi qabiliyyətlərə malik olduğuna inanır.
Eləcə də, başqalarının ictihadını tanımaq üçün elmi səviyyəsi hələ sübut olunmamış alimlərdən şəhadət (təsdiqləmə) istəməyin.
Fəqih və müctəhidlərin ustadı olan Ən-Naini (Allah ona rəhmət etsin) bəzi fətvalarına verdiyi əlyazma cavablarında belə yazır: “Müctəhid olmayan bir kəsin ictihad iddiasında olması fasiqlikdir ki. onu başqa fasiqliklə müqayisə etmək olmaz. Belə işi görən şəxs haqqı qəsb edən ilk zalımların dairəsinə düşür. Fərz edək ki, bu şəxs həqiqətən də özünü müctəhid hesab edir və mütləq ictihadda mütəxəssis olan iki ədalətli şahidə özünü təqdim edir. Ola bilsin ki, səhvən onun əsl müctəhid olduğunu düşünüblər. Bu adam onlara inansın və ancaq müctəhidin dediyini desin. Belə olan halda onun səhvi üzrlü sayılır. Əgər belədirsə, ictihad iddiası və yalnız müctəhidlərin deyə biləcəyi sözlər söyləmək onun ədalətinə xələl gətirməz. Əks halda bu, ən böyük günahlardandır, (İmamın) naiblik vəzifəsini də sahibindən qəsb edir. Ona canımız fəda, pak atalarına salam olsun”.
Odur ki, bir alimin dərslərində tələbələrin çoxluğuna, hətta onların arasında ziyalılar da olsa, aldanmamalı, onun elmi səviyyəsinin çox yüksək olduğunu düşünməmək lazımdır. Xüsusilə, bir insanın mühazirəsinə qatılma səbəbləri tamamilə fərqlidir və mühazirə oxuyan alimin elmi səviyyəsinə inamla bağlı deyil və bu, göz qabağındadır.
Özbaşına “Ayətullah” ünvanını heç kimə şamil etməyin
Üçüncüsü: Elmi vəzifə tutan şəxsin elmi səriştəsini təsdiq edə bilməyincə, başqa bir mövzuda irəli çəkilməkdən çəkinin, əks halda bunun heç bir əsası yoxdur və mən buna iki misal çəkməklə kifayətlənirəm:
Birinci misal: İnternetdə bir çox Elm Hövzəsi kanallarında göründüyü kimi, “Ayətullah” kimi yüksək elmi rütbələr ictihad elmiı öyrədənlərə verilir, halbuki bu ad yalnız ictihadda yetişmiş fəqihlərə və elm sahiblərinə verilməlidir. Bunlar dini elm üzrə ixtisaslaşmışdırlar. Belə ki, bu dövrdə Ayətullah titulu daşıyanlar çox azdır. Ona görə də, fəzilətli, hörmətli və müjdəçi olsa belə, bu sözü başqasına aid etmək düzgün deyil.
Başqa sözlə, iki mövqe qarışdırılmamalıdır:
Birincisi: Məlum dəlillərdən şəriət hökmlərini çıxarmağa qadir olan alim fəqihin mövqeyidir ki, o, asanlıqla əldə edilə bilməyən müxtəlif alətlərindən, qabiliyyətlərindən bu çıxarış etmək qüdrətinə malikdir. Bu vasitələrin ən mühümləri bu sahədə davamlı dərin araşdırmalar nəticəsində əldə edilən və üsul əsasında əldə edilməli olan Üsul, hədis, rica kimi elmlərdir.
İkincisi: Başqa fəzilətli insanların mövqeyi. Onların ictimaiyyətə müraciət etmək, onları maarifləndirmək bacarıqları ola bilər. Bu, çox mühüm işdir, lakin onun sahibinə birinci vəzifəni, yəni Ayətullah rütbəsini vermək düzgün deyil. Bir qədər elmi olsa belə düzgün deyildir.
Xülasə: İnsanın müctəhid fəqih olması və (Ayətullah) adlandırılması üçün ictihad dairəsinin olması kifayət deyil. Xüsusilə Nəcəfdəki elm hövzəsinin təhsil sisteminə nəzər saldıqda, elm hövzəsində verilən ictihad dərslərinə nəzarət edən bir qurum yoxdur. Bu səbəbdən, bəzi şəxslər ictihad dərsi təşkil edir və onların yolunda heç bir maneə yoxdur.
Elm Hövzəsi camaatında bu ləqəblə (Ayətullah) adı çəkilən insanların yazdığı kitablarda və nəşr olunan mühazirələrdə gördüklərimiz, bu kitabların və ya mühazirələrin açıq-aşkar ictihad səviyyəsində olmadığını və qeyri-kafi olduğunu görmək üzücüdür. Bu başlıqla (Ayətullah) anılır və Bilik Hövzəsi icmasında kitablar nəşr olunur. Bu cür yalan faktları sağaltmağın ən təsirli yolu ümumən tələbələrin akademik səviyyəsini yüksəltmək, bununla da savadlıları savadsız, ağıllı və etibarlı həqiqi alimlərdən fərqləndirməkdir.
Hörmətli ustadım atam mənə ustadı Şeyx Hüseyn Hilli (Allah ondan razı olsun) haqqında belə deyirdi: “Nəcəf hövzəsinin üstünlüklərindən biri də elmin hər kəsi özünə uyğun olan yerə yerləşdirməsidir.” və bəlkə də niyyəti bu idi: Bəzi insanlar elm hövzəsində irəliləməyə və mövqe tutmağa çalışırdılar, məsələn, müctəhid, ustad, camaat imamı və s. – lakin onların özlərində bu xüsusiyyətlər olmadığı halda, Elm hövzəsi onu bu işdən çəkindirdi və onu özünə uyğun yerə yerləşdirirdi. O günlər idi ki, elm sahəsi onlarla müctəhid və yüzlərlə fəzilətli ustadla dolurdu, heç kəs onların varlığına görə bəzi saxtakarlara aldanmazdı.
Təəssüflər olsun ki, elə bir dövrə qədəm qoymuşuq ki, çoxlu nalayiq insanlar böyük-kiçik boş iddialar irəli sürürlər.
İkinci yol: İxtisassız insanların mühazirələrində iştirak etmək onları təbliğ etmək yolu sayılır və hətta onlardan heç bir faydanın olmadığını fərz etsək belə, bunun heç bir İslami əsası yoxdur. Əgər ustad elmi qabiliyyətinə malik olmadığını bilmirsə, cahilliyindən ikiqat məsuliyyət daşıyır.
Üstəlik, maddi və ya mənəvi fayda əldə etmək üçün dərs oxumaqla məşğul olmaq ən pis, ən çirkin və ən zərərli işlərdəndir.
Nəcəfül-Əşrəfdə elm hövzəsinin əzəmətli olduğu dövrlərdə bu problemlə həm mühazirəçini, həm də qəbul edəni gözdən salaraq zorla üzləşdi və indi də belə olmalıdır.
İstənilən dərsdə iştirak etməkdə məqsəd həmin dərsdəmn bəhrələnmək olmalıdır və faydalanmayan şəxs (şəxsi səbəblərdən belə) həmin dərslərdə iştirak etməməlidir.
Nəfsimizin şərrindən və əməllərimizin şərrindən Allaha sığınır, Mütəal Allahdan bizə dünya və axirətdə xeyirlərə müvəffəq etməsini diləyirik. O, uğurun mühafizəçisidir. Allahın rəhməti Muhəmməd və onun pak ailəsinə olsun…
